Informacja do zadania 1
Poniżej podano informacje o dwóch pierwiastkach oznaczonych literami X i Z.
Pierwiastek X tworzy kationy X2+ o konfiguracji elektronowej (w stanie podstawowym) argonu. Pierwiastek Z tworzy aniony Z– również o konfiguracji elektronowej (w stanie podstawowym) argonu.
Zadanie 1.1 (2p)
Napisz nazwę lub symbol chemiczny pierwiastka X i pierwiastka Z oraz określ położenie tych pierwiastków w układzie okresowym.
Nazwa lub symbol chemiczny pierwiastka X: …………………………………………………………………..
Nazwa lub symbol chemiczny pierwiastka Z: …………………………………………………………………..
Pierwiastek X należy do …………… okresu i do …………… grupy układu okresowego,
a pierwiastek Z znajduje się w …………… okresie i w …………… grupie układu okresowego pierwiastków.
Zadanie 1.2 (1p)
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
| 1. | Pierwiastek X jest metalem. W związkach chemicznych przyjmuje stopień utlenienia równy +II. | P | F |
| 2. | Pierwiastek Z jest niemetalem. W związkach chemicznych przyjmuje stopnie utlenienia od –I do +VII. | P | F |
| 3. | Pierwiastek X tworzy tlenek o charakterze zasadowym. Pierwiastek Z tworzy rozpuszczalny w wodzie związek z wodorem. Wodny roztwór tego związku ma odczyn kwasowy. | P | F |
Zadanie 1.3 (1p)
Uzupełnij poniższe zdania – wybierz i podkreśl jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie.
Pierwiastek X tworzy z pierwiastkiem Z związek o ogólnym wzorze (XZ / X2Z / XZ2). Ten związek jest zbiorem (cząsteczek / jonów).
Pierwiastek Z występuje w postaci dwuatomowych cząsteczek Z2 . W cząsteczce Z2 występuje wiązanie kowalencyjne (niespolaryzowane / spolaryzowane).
Zadanie 2 (1p)
| 1. | Opisana przemiana izotopu talu 20681Tl jest przemianą α. | P | F |
| 2. | Jądro izotopu ołowiu 20682Pb zawiera więcej protonów niż jądro izotopu talu 20681Tl. | P | F |
| 3. | W jądrze izotopu ołowiu 20682Pb jest tyle samo nukleonów co w jądrze izotopu talu 20681Tl. | P | F |
Zadanie 3 (1p)
W poniższej tabeli zestawiono wartości okresu półtrwania trzech izotopów
promieniotwórczych ołowiu.
Na podstawie: J. Ciba, J. Trojanowska, M. Zołotajkin, Mała encyklopedia pierwiastków, Warszawa 1996.
Spośród promieniotwórczych izotopów ołowiu wymienionych w tabeli wybierz najbardziej trwały – napisz jego liczbę masową i liczbę neutronów w jądrze atomowym tego izotopu.
Liczba masowa: ……………………………….. Liczba neutronów: …………………………………..
Zadanie 4 (1p)
Spośród substancji, których wzory przedstawiono poniżej, wybierz wszystkie substancje o budowie jonowej i podkreśl ich wzory.
KNO3 CH3OH H2S NaOH CaO N2
Zadanie 5 (1p)
Narysuj wzór elektronowy cząsteczki amoniaku NH3. Zaznacz kreskami wszystkie pary elektronowe.
Informacja do zadania 6
W poniższej tabeli zestawiono wybrane właściwości dwóch substancji (oznaczonych numerami I i II) o zbliżonych masach molowych.
Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 1997
Zadanie 6.1 (1p)
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
| 1. | W temperaturze 20 ºC i pod ciśnieniem 1013 hPa substancja I jest gazem. | P | F |
| 2. | W temperaturze 20 ºC i pod ciśnieniem 1013 hPa substancja II jest ciałem stałym. | P | F |
| 3. | Wodny roztwór substancji II przewodzi prąd elektryczny | P | F |
Zadanie 6.2 (1p)
Oblicz stężenie procentowe (w procentach masowych) nasyconego wodnego roztworu substancji II w temperaturze 20 ºC.
Zadanie 7 (2p)
W warunkach normalnych odmierzono próbkę amoniaku o masie 0,34 grama.
Uzupełnij poniższe zdania – wpisz liczbę moli, objętość i liczbę cząsteczek.
1. W odmierzonej próbce amoniaku znajdowało się ………………….. mola tego związku.
2. W warunkach normalnych odmierzona próbka amoniaku zajmowała objętość równą …………………. dm3.
3. W odmierzonej próbce amoniaku znajdowało się ………………………………cząsteczek tego związku.
Informacja do zadania 8
W zakresie temperatury 800–900 ºC i w obecności katalizatora amoniak reaguje z tlenem zgodnie z równaniem:
Ta reakcja – mimo że prowadzi się ją w podwyższonej temperaturze – jest reakcją
egzotermiczną.
Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010.
Zadanie 8.1 (1p)
Określ stosunek masowy i objętościowy reagentów opisanej reakcji, jeżeli przebiega ona w warunkach, w których wszystkie reagenty są gazami.
Stosunek masowy mNH3 : mO2 : mNO : mH2O = ………… : ……….… : …………. : ……..…..
Stosunek objętościowy VNH3 : VO2 : VNO : VH2O = .……….. : ………… : ……….. : ….……..
Zadanie 8.2 (1p)
Wybierz i podkreśl w każdym nawiasie poprawne uzupełnienie poniższych zdań.
1. Wprowadzenie katalizatora poskutkuje (zwiększeniem / zmniejszeniem) szybkości opisanej reakcji.
2. Prowadzenie opisanej reakcji amoniaku z tlenem w temperaturze niższej niż 800–900 ºC (poskutkuje zwiększeniem szybkości / poskutkuje zmniejszeniem szybkości / nie wpłynie na szybkość) tej reakcji.
Informacja do zadania 9
Wykonano eksperyment, którego przebieg zilustrowano na rysunku.
Po wkropleniu kwasu solnego do kolby zawierającej stały siarczek żelaza(II) zaobserwowano wydzielanie bezbarwnego gazu.
Zadanie 9.1 (1p)
Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji zachodzącej po dodaniu kwasu solnego do stałego siarczku żelaza(II).
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 9.2 (1p)
Napisz, co w czasie doświadczenia zaobserwowano w kolbie zawierającej wodny roztwór chlorku cynku po wprowadzeniu do niego gazu wydzielającego się w reakcji kwasu solnego z siarczkiem żelaza(II). Skorzystaj z tablicy rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 9.3 (1p)
Napisz w formie jonowej równanie reakcji zachodzącej w kolbie zawierającej wodny roztwór chlorku cynku po wprowadzeniu do niego gazu wydzielającego się w reakcji kwasu solnego z siarczkiem żelaza(II).
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 10 (1p)
W oddzielnych probówkach przygotowano wodne roztwory substancji o następujących wzorach: CH3CH2OH, CH3COOH, CH3NH2 , HCl, KCl, KOH. Następnie w każdym roztworze zanurzono żółty uniwersalny papierek wskaźnikowy. Zaobserwowano, że tylko w dwóch roztworach ten papierek nie zmienił barwy.
Napisz wzory obu substancji, których roztwory nie spowodowały zmiany zabarwienia papierka wskaźnikowego w opisanym doświadczeniu.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 11 (2p)
Poniżej wymieniono pięć reakcji, w których powstają sole:
1. reakcja metalu z niemetalem
2. reakcja metalu z kwasem
3. reakcja tlenku metalu z kwasem
4. reakcja tlenku metalu z tlenkiem kwasowym
5. reakcja wodorotlenku z kwasem.
Spośród wymienionych reakcji wybierz te, w których mogą powstać sole o wzorach CaBr2 i Na2SO4. Wpisz do tabeli numery, którymi oznaczono te reakcje.
| Wzór soli | Numery reakcji |
| CaBr2 | |
| Na2SO4 |
Informacja do zadania 12
Chlorek miedzi(II) jest solą dobrze rozpuszczalną w wodzie. Jej wodny roztwór ma barwę zielononiebieską.
Zadanie 12.1 (1p)
Zaprojektuj doświadczenie prowadzące do powstania wodnego roztworu chlorku miedzi(II) w wyniku działania kwasem solnym na odpowiedni odczynnik. W tym celu uzupełnij schemat. Wpisz nazwę odczynnika, który należy umieścić w probówce.
Odczynnik wybierz spośród następujących:
• miedź metaliczna
• świeżo strącony osad wodorotlenku miedzi(II)
Zadanie 12.2 (1p)
Napisz, jakie obserwacje potwierdzą, że po zmieszaniu odczynników zaszła reakcja chemiczna.
………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 12.3 (1p)
Napisz w formie jonowej równanie tej reakcji.
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 13 (1p)
Rozstrzygnij, czy jodek ołowiu(II) PbI2 można otrzymać przez zmieszanie wodnego roztworu jodku sodu NaI i wodnego roztworu azotanu(V) ołowiu(II) Pb(NO3)2. Odpowiedź uzasadnij – napisz w formie jonowej równanie zachodzącej reakcji lub zaznacz, że reakcja nie zachodzi. Skorzystaj z tablicy rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie.
Rozstrzygnięcie: ……………………………………………………………………………………………………………
Uzasadnienie: ……………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 14 (2p)
Oblicz, w ilu cm3 wodnego roztworu NaOH o stężeniu równym 0,5 mol∙dm–3 znajduje się liczba moli jonów OH– równa liczbie moli jonów H+ obecnych w 20 cm3 wodnego roztworu kwasu azotowego(V) HNO3 o stężeniu równym 0,1 mol∙dm–3 .
Zadanie 15 (1p)
Poniżej opisano właściwości dwóch pierwiastków oznaczonych numerami I i II.
Pierwiastek I jest srebrzystobiałym, łatwo topliwym, miękkim ciałem stałym – daje się kroić nożem. Jest przewodnikiem elektryczności. Na powietrzu szybko matowieje. Reaguje z wodą, a tej reakcji towarzyszy wydzielenie bezbarwnego gazu. Pierwiastek II występuje w kilku odmianach alotropowych. W warunkach normalnych jest krystalicznym, kruchym i twardym ciałem stałym o żółtej barwie. Nie przewodzi prądu elektrycznego. Nie reaguje z wodą.
Na podstawie: J. Ciba, J., Trojanowska, M. Zołotajkin, Mała encyklopedia pierwiastków, Warszawa 1996.
Wybierz i podkreśl w każdym nawiasie poprawne uzupełnienie poniższego zdania.
Pierwiastkiem I może być (glin / miedź / sód), a pierwiastkiem II – (brom / siarka / węgiel).
Informacja do zadania 16
W bardzo wysokiej temperaturze zachodzi reakcja opisana poniższym schematem:
Na podstawie: K.-H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, Warszawa 2007
Zadanie 16.1 (1p)
Uzupełnij schemat – wpisz stopnie utlenienia żelaza i węgla.
Zadanie 16.2 (1p)
W puste pola wpisz liczbę elektronów pobranych (poprzedzoną znakiem „+”) oraz liczbę elektronów oddanych (poprzedzoną znakiem „−”).
Zadanie 16.3 (1p)
Uzupełnij współczynniki stechiometryczne w podanym schemacie reakcji.
Zadanie 16.4 (1p)
Wybierz i podkreśl w każdym nawiasie poprawne uzupełnienie poniższych zdań.
W opisanej reakcji Fe2O3 jest (reduktorem / utleniaczem), ponieważ ulega on
(redukcji / utlenieniu). W tej reakcji stopień utlenienia tlenu (nie ulega zmianie / się zmniejsza / się zwiększa).
Zadanie 17 (2p)
W temperaturze 58 ºC węglan amonu ulega termicznemu rozkładowi zgodnie z równaniem:
Oblicz, ile dm3 – w przeliczeniu na warunki normalne – mieszaniny gazów: amoniaku i tlenku węgla(IV), powstanie w wyniku termicznego rozkładu 4,8 g węglanu amonu
Informacja do zadania 18
Poniżej przedstawiono wzory sześciu węglowodorów.
Zadanie 18.1 (1p)
Napisz numery, którymi oznaczono wzory wszystkich węglowodorów nasyconych, oraz podaj wzór ogólny szeregu homologicznego, do którego te węglowodory należą.
Numery wzorów węglowodorów nasyconych: ………………………………………………………………….
Wzór ogólny szeregu homologicznego: ……………………………………………………………………………
Zadanie 18.2 (1p)
Dwa spośród węglowodorów, których wzory przedstawiono powyżej, są izomerami.
Napisz numery, którymi oznaczono wzory tych węglowodorów.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 19 (2p)
Stwierdzono, że w pewnym alkoholu zawartość tlenu wyrażona w procentach masowych jest równa około 35%.
Wykonaj odpowiednie obliczenia i ustal, czy opisanym alkoholem jest etanol, czy – propanol.
Obliczenia:
Opisanym alkoholem jest ………………………….. .
Informacja do zadania 20
Poniżej przedstawiono schemat dwóch reakcji.
Następnie związek I utleniono za pomocą CuO w podwyższonej temperaturze i otrzymano związek II. Wodny roztwór związku II miał odczyn obojętny.
Zadanie 20.1 (2p)
Napisz równania reakcji 1. i 2. Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych.
Równanie reakcji 1.:
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Równanie reakcji 2.:
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 20.2 (2p)
Napisz wzór półstrukturalny (grupowy) związku II i rozstrzygnij, czy ten związek ulega próbie Trommera. Odpowiedź uzasadnij.
Wzór związku II: ………………………………………………………………………………………………………….
Rozstrzygnięcie i uzasadnienie: ………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Informacja do zadania 21
W obecności chlorku glinu AlCl3 jako katalizatora benzen reaguje z etenem (reakcja I). W wyniku reakcji powstaje etylobenzen. Odwodornienie etylobenzenu (reakcja II) prowadzi do otrzymania styrenu o wzorze:
Styren ulega polimeryzacji, której produktem jest polistyren.
Na podstawie: K.-H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii, Warszawa 2007.
Zadanie 21.1 (2p)
Napisz równanie reakcji benzenu z etenem w obecności AlCl3 (reakcja I) oraz równanie reakcji odwodornienia etylobenzenu (reakcja II). Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) lub uproszczone związków organicznych.
Równanie reakcji I:
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Równanie reakcji II:
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 21.2 (1p)
Spośród poniższych wzorów wybierz i zaznacz wzór polistyrenu.
Informacja do zadania 22
W probówce I umieszczono węglan wapnia, a probówce II – skrobię. Obie substancje miały postać białego proszku.
Zadanie 22.1 (1p)
Zaprojektuj doświadczenie, dzięki któremu można rozróżnić zawartość probówek I i II. Uzupełnij schemat doświadczenia – wpisz nazwę użytego odczynnika wybranego spośród następujących:
− kwas chlorowodorowy
− wodny roztwór chlorku sodu
− wodny roztwór oranżu metylowego.
Zadanie 22.2 (1p)
Opisz zmianę umożliwiającą odróżnienie węglanu wapnia od skrobi po zastosowaniu wybranego odczynnika.
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 23 (1p)
Poniżej przedstawiono wzory trzech monosacharydów.
Podaj numer, którym oznaczono wzór glukozy.
…………………………………………………………………………………………………………………………………..
Informacja do zadania 24
Kwas mlekowy to zwyczajowa nazwa kwasu 2-hydroksypropanowego.
Zadanie 24.1 (1p)
Napisz wzór półstrukturalny (grupowy) kwasu mlekowego.
…………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 24.2 (1p)
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
| 1. | Kwas mlekowy reaguje z mocnymi zasadami, w wyniku czego tworzy sole. W tych reakcjach mogą uczestniczyć grupy karboksylowa i hydroksylowa obecne w cząsteczce tego kwasu. | P | F |
| 2. | Kwas mlekowy reaguje z alkoholami, w wyniku czego tworzy estry. W tej reakcji uczestniczy grupa karboksylowa obecna w cząsteczce tego kwasu. | P | F |
| 3. | Kwas mlekowy reaguje z kwasami karboksylowymi, w wyniku czego tworzy estry. W tej reakcji uczestniczy grupa hydroksylowa obecna w cząsteczce tego kwasu. | P | F |
Zadanie 25 (1p)
Napisz wzór półstrukturalny (grupowy) dipeptydu powstałego z alaniny o wzorze:
