Zadanie 1
Wśród sztucznych przemian jądrowych można wyróżnić reakcje, które są następstwem bombardowania stabilnych jąder nukleonami. Poniżej przedstawiono równanie takiej reakcji (przemiana I), a drugą – opisano schematem (przemiana II). 
Na podstawie: J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2015.
W równaniach tych przemian bilansuje się oddzielnie liczby atomowe i oddzielnie liczby
masowe. Ich sumy po obu stronach równania muszą być sobie równe.
Zadanie 1.1 (1p)
| Symbol pierwiastka | Symbol bloku | Liczba elektronów walencyjnych | Najniższy stopień utlenienia |
Zadanie 1.2 (1p)
Elektrony w atomie mogą absorbować energię i zajmować wyższe poziomy energetyczne. Atom może znaleźć się wtedy w takim stanie wzbudzonym, w którym wszystkie elektrony podpowłok walencyjnych będą niesparowane.
Uzupełnij poniższe schematy, tak aby przedstawiały zapis konfiguracji elektronowej atomu pierwiastka X w stanie podstawowym oraz w stanie wzbudzonym, w którym wszystkie elektrony walencyjne są niesparowane i należą do powłoki trzeciej.
Konfiguracja elektronowa w stanie podstawowym:
Konfiguracja elektronowa w stanie wzbudzonym:
Zadanie 1.3 (1p)
Zadanie 2 (1p)
Ustal i wpisz do tabeli, jaki rodzaj wiązania (kowalencyjne niespolaryzowane, kowalencyjne spolaryzowane, jonowe) występuje w cząsteczce NH3. Następnie przyporządkuj dwóm związkom: LiH i PH3, wartości ich temperatury topnienia: 692 °C, –134 °C (pod ciśnieniem 1013 hPa).
Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2003.
| LiH | NH3 | PH3 | |
| Rodzaj wiązania | jonowe | kowalencyjne niespolaryzowane | |
| Temperatura topnienia, °C | –78 |
Zadanie 3
N2(g) + O2(g) ⇄ 2NO2(g) ΔH > 0
Powstały bezbarwny i bezwonny tlenek azotu(II) łatwo utlenia się do tlenku azotu(IV) NO2, który jest brunatnym gazem o ostrym zapachu. Tlenek azotu(IV) dimeryzuje z utworzeniem tetratlenku diazotu N2O4, który jest gazem bezbarwnym:2NO2 (g) ⇄ N2O4 (g) ΔH < 0
Na podstawie: G.W. vanLoon, S.J. Duffy, Chemia środowiska, Warszawa 2007, oraz W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 1997.
Zadanie 3.1 (1p)
Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i zaznacz jedno właściwe określenie spośród podanych w każdym nawiasie.
Reakcja syntezy tlenku azotu(II) jest reakcją (endotermiczną / egzotermiczną), o czym świadczy (dodatnia / ujemna) wartość o ΔH. Reakcja dimeryzacji tlenku azotu(IV) ma tym większą wydajność, w im (niższej / wyższej) temperaturze zachodzi. Po ochłodzeniu zabarwienie zawartości zamkniętego naczynia, do którego wprowadzono świeżo otrzymany tlenek azotu(IV) NO2, (nie ulegnie zmianie / stanie się mniej intensywne / stanie się bardziej intensywne).
Zadanie 3.2 (1p)
Oceń, czy cząsteczka tlenku azotu(IV) NO2 jest rodnikiem. Odpowiedź uzasadnij – uwzględnij elektronową strukturę tej cząsteczki.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 4 (2p)
Stężeniowa stała równowagi reakcji
CO(g) + H2O(g) ⇄ CO2(g) + H2(g)
w temperaturze 1000 K jest równa 1.
Na podstawie: J. Sawicka, A. Janich-Kilian, W. Cejner-Mania, G. Urbańczyk, Tablice chemiczne, Gdańsk 2001.
W reaktorze o stałej pojemności znajdowało się 6 moli tlenku węgla(II).
Oblicz, ile moli wody (w postaci pary wodnej) należy wprowadzić do reaktora, aby po ustaleniu się równowagi w temperaturze 1000 K liczba moli wodoru była dwa razy większa od liczby moli tlenku węgla(II).
Zadanie 5 (1p)
Napisz numery wszystkich probówek, w których zaszły reakcje chemiczne. Informacja do zadań 6-8
W trzech probówkach I–III znajdują się rozmieszczone w przypadkowej kolejności wodne roztwory trzech soli: azotanu(V) glinu, azotanu(V) potasu i azotanu(V) magnezu. Te roztwory mają taką samą objętość V = 5 cm3 i jednakowe stężenie molowe cm = 0,2 mol · dm-3 . W celu zidentyfikowania zawartości probówek przeprowadzono dwuetapowe doświadczenie.
W etapie pierwszym do probówek dodano wodny roztwór wodorotlenku potasu.
Po dodaniu niewielkiej ilości roztworu wodorotlenku potasu powstały w probówkach I i II białe
osady, a w probówce III nie zaobserwowano objawów reakcji.
W etapie drugim doświadczenia do probówek z wytrąconymi osadami dodano kolejne porcje roztworu wodorotlenku potasu. Objawy reakcji zaobserwowano tylko w probówce II.
Zadanie 6 (1p)
| Roztwór | Wzór lub nazwa kationu |
| 1. | |
| 2. | |
| 3. |
Zadanie 7 (1p)
Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji zachodzącej podczas pierwszego
etapu doświadczenia w probówce I.
Zadanie 8 (1p)
Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji zachodzącej w probówce II podczas drugiego etapu doświadczenia, jeżeli w tym procesie powstaje anion kompleksowy.
Informacja do zadań 9-10
- kwasu siarkowego(VI) o stężeniu 0,01 mol · dm−3 (roztwór I)
- wodorotlenku sodu o pH równym 13 (roztwór II) do którego dodano kilka kropli alkoholowego roztworu fenoloftaleiny.
2NaOH + H2SO4 → Na2SO4 + 2H2O
Zadanie 9 (2p)
Do kolby zawierającej 100 cm3 roztworu I dodawano niewielkimi porcjami roztwór II.
Oblicz pH roztworu, który powstał po dodaniu 50 cm3 roztworu II do roztworu I. Przyjmij, że objętość powstałego roztworu jest sumą objętości roztworu I i dodanego roztworu II.
Zadanie 10 (1p)
Uzupełnij zdanie. Wybierz i zaznacz odpowiedź A. albo B. oraz jej uzasadnienie 1., 2., 3. albo 4.
Jeżeli do 100 cm3 roztworu I dodamy 10 cm3 roztworu II, to otrzymana mieszanina
Informacja do zadań 11-12
| Jon | Barwa roztworu |
| Ni2+ | zielony roztwór |
| Cu2+ | niebieski roztwór |
| Ag+ | bezbarwny roztwór |
Po pewnym czasie trwania doświadczenia w każdej probówce zaobserwowano zmianę barwy
roztworu.Zadanie 11 (1p)
Zadanie 12 (1p)
Zadanie 13
CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + CO2 + H2O
MgCO3 + 2HCl → MgCl2 + CO2 + H2O
wydzieliło się 2,4 dm3 tlenku węgla(IV). Objętość gazu zmierzono w warunkach normalnych.Zadanie 13.1 (2p)
Oblicz zawartość procentową (w procentach masowych) węglanu wapnia w badanej mączce dolomitowej. Przyjmij, że zanieczyszczenia nie brały udziału w reakcji z kwasem solnym.
Zadanie 13.2 (1p)
Mączka dolomitowa może być stosowana do poprawiania jakości gleby.
Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i zaznacz jedno właściwe określenie spośród
podanych w każdym nawiasie.
Trudno rozpuszczalne w wodzie węglany wapnia i magnezu reagują z obecnymi w glebie jonami (H3O+ / OH– ), w wyniku czego przekształcają się w rozpuszczalne wodorowęglany. W wyniku tego procesu pH gleby (maleje / wzrasta), dlatego mączka dolomitowa może być stosowana do (alkalizacji / zakwaszania) gleby o zbyt (niskim / wysokim) pH.
Zadanie 14 (2p)
Próbkę stałego chlorku sodu o masie 7,5 g poddano działaniu stężonego kwasu siarkowego(VI).
Zaszła wówczas reakcja opisana równaniem:
I NaCl + H2SO4 → HCl + NaHSO4
Tę reakcję prowadzono aż do całkowitego zużycia chlorku sodu. Otrzymany w tej reakcji
chlorowodór zebrano, rozpuszczono w wodzie i poddano działaniu tlenku manganu(IV),
w wyniku czego zaszła reakcja zgodnie z równaniem:
II 4HCl + MnO2 → MnCl2 + Cl2 + 2H2O
Powstały w tej przemianie chlor wprowadzono do wodnego roztworu jodku potasu i otrzymano
6,35 grama jodu zgodnie z równaniem:
III 2KI + Cl2 → 2KCl + I2
Oblicz wydajność przemiany II, jeżeli przemiany I i III zaszły z wydajnością równą 100%.
Zadanie 15
Na podstawie: J. Minczewski, Z. Marczenko, Chemia analityczna. Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa, Warszawa 2001.
Zadanie 15.1 (1p)
Na podstawie informacji wprowadzającej, szeregu elektrochemicznego metali oraz tabeli
rozpuszczalności soli i wodorotlenków wybierz poprawne wyjaśnienie zachowania ołowiu
wobec rozcieńczonego kwasu jodowodorowego i kwasu bromowodorowego. Zaznacz P
przy poprawnym wyjaśnieniu.
| 1. | Ołów praktycznie nie roztwarza się w rozcieńczonym kwasie jodowodorowym ani w rozcieńczonym kwasie bromowodorowym, ponieważ nie wypiera on wodoru z kwasów | P |
| 2. | Ołów praktycznie nie roztwarza się w rozcieńczonym kwasie jodowodorowym ani w rozcieńczonym kwasie bromowodorowym, ponieważ w tych roztworach powierzchnia ołowiu pokrywa się pasywną warstwą trudno rozpuszczalnej soli. | P |
| 3. | Ołów praktycznie nie roztwarza się w rozcieńczonym kwasie jodowodorowym ani w rozcieńczonym kwasie bromowodorowym, ponieważ te kwasy są słabe i beztlenowe. | P |
Zadanie 15.2 (2p)
Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elektronów (zapis jonowo-elektronowy):
- równanie procesu redukcji zachodzącego podczas reakcji ołowiu z rozcieńczonym
kwasem azotowym(V).
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
- równanie procesu utleniania w reakcji ołowiu z kwasem octowym. Uwzględnij
powstawanie jonu kompleksowego tego metalu.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 16 (2p)
Iloczyn rozpuszczalności Ks soli i wodorotlenków jest stałą równowagi dynamicznej, jaka ustala się między nierozpuszczoną substancją a jej roztworem nasyconym. Chlorek ołowiu(II) jest związkiem trudno rozpuszczalnym w wodzie. Iloczyn rozpuszczalności tej soli wyraża się równaniem Ks(PbCl2)=[Pb2+]⋅[Cl–]2 . W temperaturze 298 K jego wartość jest równa 1,7⋅10-5.
Jeżeli stężenie jednego z jonów w roztworze się zmieni, np. przez rozpuszczenie innej substancji, która jest mocnym elektrolitem i dysocjuje z wytworzeniem takich jonów, zmienia się stężenie drugiego jonu, tak aby – zgodnie z regułą przekory – zachowana była stała wartość iloczynu rozpuszczalności.
Na podstawie: K.-H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii,
Warszawa 2007.
Przygotowano 100 cm3 nasyconego wodnego roztworu chlorku ołowiu(II) o temperaturze 298 K. Do przygotowanego roztworu dodano 100 cm3 wodnego roztworu chlorku sodu o stężeniu 1,0 mol⋅ dm-3 .
Oblicz stężenie molowe jonów ołowiu(II) w roztworze otrzymanym w opisany powyżej
sposób w temperaturze 298 K. W obliczeniach pomiń stężenie jonów chlorkowych
pochodzących od trudno rozpuszczalnej soli.
Informacja do zadań 17-18
Zadanie 17.1 (1p)
Organiczny produkt reakcji 1. ma jeden izomer o takim samym szkielecie węglowym.
Napisz nazwę systematyczną opisanego izomeru organicznego produktu reakcji 1.
Zadanie 17.2 (2p)
Napisz równanie reakcji prowadzącej do otrzymania związku organicznego oznaczonego
na schemacie literą B (reakcji 2. ) oraz równanie reakcji prowadzącej do otrzymania
związku organicznego oznaczonego na schemacie literą C (głównego produktu reakcji 3.).
Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych.
Równanie reakcji 2.:
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Równanie reakcji 3.:
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 18 (1p)
Uzupełnij poniższą tabelę. Określ typ (addycja, eliminacja, substytucja) oraz mechanizm (elektrofilowy, nukleofilowy, rodnikowy) reakcji 1. i 3.
| Typ | Mechanizm | |
| Reakcja 1. | ||
| Reakcja 3. |
Informacja do zdań 19-20
2HC≡C−H + 2Na → 2HC≡C− Na+ + H2
Produktami opisanej reakcji są gazowy wodór i acetylenek monosodu. Podobne właściwości wykazują także inne alkiny z wiązaniem potrójnym znajdującym się na końcu łańcucha (RC≡C−H).Na podstawie: R. Morrison, R. Boyd, Chemia organiczna, Warszawa 1985.
Zadanie 19 (1p)
Napisz wzory półstrukturalne (grupowe) wszystkich alkinów, które zawierają sześć atomów węgla w cząsteczce i nie reagują z sodem.
Zadanie 20 (1p)
Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji hydrolizy acetylenku monosodu.
Określ, jaką funkcję (kwasu czy zasady) według teorii Brønsteda pełni jon HC≡C−.
Równanie reakcji:
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Według teorii Brønsteda jon HC≡C− pełni funkcję ……………………………………………………………………………………
Informacja do zdań 21-23
Do probówek, zawierających przygotowany wcześniej odczynnik, wprowadzono dwa różne związki: do probówki I – propan-2-ol, a do probówki II – propano-1,2-diol. Zawartość każdej probówki wymieszano. Objawy reakcji zaobserwowano tylko w jednej probówce.
Zadanie 21.1 (1p)
Zadanie 21.2 (1p)
Zadanie 22 (1p)
Napisz, jaka różnica w budowie cząsteczek badanych alkoholi była przyczyną różnicy w przebiegu doświadczenia. Odnieś się do struktury cząsteczek obu związków.
Zadanie 23 (1p)
Uzupełnij zdanie. Wybierz i zaznacz odpowiedź A. albo B. oraz jej uzasadnienie 1. albo 2.
Gdyby zamiast propano-1,2-diolu do probówki II wprowadzono 1,4-dihydroksybenzen, efekt doświadczenia byłby
Zadanie 24 (2p)
Cykloheksanol reaguje z manganianem(VII) potasu w środowisku kwasowym zgodnie z poniższym schematem.
Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elektronów (zapis jonowo elektronowy) równania reakcji redukcji i utleniania zachodzących w czasie opisanej przemiany. Uwzględnij, że reakcja przebiega w środowisku kwasowym. Dobierz współczynniki stechiometryczne w poniższym schemacie.
Informacja do zadań 25-27
Zadanie 25 (1p)
Przeprowadzono analizę elementarną pewnej substancji biologicznie czynnej i stwierdzono, że zawiera ona 82,13% masowych węgla i 10,44% masowych wodoru.
Wykonaj obliczenia i oceń, czy badanym związkiem mógł być ubichinon Q10 o wzorze sumarycznym C59H90O4. W obliczeniach przyjmij, że MC = 12,00 g · mol–1, MH = 1,00 g · mol–1, MO = 16,00 g · mol–1.
Zadanie 26 (1p)
| 1. | Cząsteczka ubichinonu Q10 o strukturze przedstawionej w informacji zawiera 14 wiązań π. | P | F |
| 2. | Cząsteczka ubichinonu Q10 o strukturze przedstawionej w informacji zawiera pierścień aromatyczny. | P | F |
| 3. | W łańcuchowym fragmencie cząsteczki ubichinonu Q10 o strukturze przedstawionej w informacji wszystkim atomom węgla można przypisać hybrydyzację sp2 . | P | F |
Zadanie 27
Utlenianie i redukcja zachodzą w organizmie w ciągłym cyklu. Cząsteczka ubichinonu przyjmuje dwa elektrony i redukuje się do ubichinolu – związku aromatycznego, który jest pochodną fenolu. Ten proces jest odwracalny, gdyż ubichinol łatwo ulega ponownemu utlenieniu do ubichinonu. Utlenianie ubichinolu zachodzi w środowisku o odczynie obojętnym.
Zadanie 27.1 (1p)
Uzupełnij schemat procesu utleniania ubichinolu do ubichinonu w środowisku obojętnym – wpisz w wykropkowane miejsca wybrane wzory i symbole.
H3O+ H2O OH − e−
ubichinol + 2 ………………… → ubichinon + 2 ……………… + 2 ……………..
Zadanie 27.2 (1p)
Uzupełnij poniższy rysunek, tak aby przedstawiał wzór cząsteczki ubichinolu.
Zadanie 28 (1p)
Poniżej przedstawiono wzory sześciu związków organicznych.
Uzupełnij poniższe zdania. Wpisz numery, którymi oznaczono wzory odpowiednich związków.
1. Octan fenylu jest produktem reakcji związków oznaczonych numerami …………. i ………… .
2. Izomerami są związki oznaczone numerami …………. i ………… .
3. W wyniku redukcji związku oznaczonego numerem I powstaje związek oznaczony
numerem ………… .
Zadanie 29 (1p)
Aldehydy, w których cząsteczkach nie ma atomów wodoru w położeniu α (atomy wodoru przy atomie węgla związanym z grupą aldehydową), reagują z mocnymi zasadami zgodnie ze schematem:
2RCHO + NaOH ⎯⎯→ RCOONa + RCH2OH
Podczas tego procesu, zwanego reakcją Cannizzaro, następuje jednoczesne przejście aldehydu w produkty o niższym oraz o wyższym stopniu utlenienia węgla (dysproporcjonowanie lub dysmutacja).
Na podstawie: K.-H. Lautenschläger, W. Schröter, A. Wanninger, Nowoczesne kompendium chemii,
Warszawa 2007.
Napisz wzór półstrukturalny (grupowy) lub uproszczony aldehydu, z którego w wyniku reakcji Cannizzaro otrzymano benzenokarboksylan sodu (benzoesan sodu) i fenylometanol (alkohol benzylowy), oraz podaj formalne stopnie utlenienia atomów węgla, które uczestniczą w procesie utleniania i redukcji (przed reakcją i po reakcji).
Informacja do zadań 30-32
Poniżej przedstawiono ciąg przemian chemicznych, w których biorą udział związki organiczne umownie oznaczone literami Q, X, Y i Z oraz metanian etylu.
Zadanie 30 (1p)
Zaznacz odpowiedź, w której podano poprawne nazwy związków Q, X, Y i Z.
| Q | X | Y | Z | |
| A. | chlorometan | metan | metanal | metanolan sodu |
| B. | chloroetan | eten | etanol | metanian sodu |
| C. | chlorometan | etan | etanol | etanian sodu |
| D. | chloroetan | eten | etanol | metanolan sodu |
Zadanie 31 (1p)
| Wzór I | Wzór II |
| Nazwa | Nazwa |
Zadanie 32 (1p)
| 1. | Przemiana związku X do związku Y przebiega według mechanizmu rodnikowego. | P | F |
| 2. | Związek Y można otrzymać ze związku Q z pominięciem związku X, jeżeli zastosuje się wodny roztwór wodorotlenku potasu. | P | F |
| 3. | Wszystkie przemiany przedstawione na schemacie to reakcje substytucji. | P | F |
Zadanie 33 (1p)
Cząsteczki kwasu 2-hydroksybutanowego są chiralne.
Uzupełnij poniższy schemat, tak aby otrzymać wzory enancjomerów kwasu 2-hydroksybutanowego w projekcji Fischera. 
Informacja do zadań 34-35
Przygotowano cztery wodne roztwory o tym samym stężeniu molowym, z których każdy zawierał inną pochodną węglowodoru. Te związki zostały opisane poniższymi wzorami z uwzględnieniem dominującej formy, w jakiej występują w roztworze.
Zadanie 34
W trzech probówkach A, B i C znajdują się w przypadkowej kolejności wodne roztwory –o równej objętości – trzech różnych pochodnych węglowodorów wybranych spośród związków
I–IV. Stwierdzono, że cząsteczki związku, którego roztwór znajduje się w probówce B, są
chiralne, a cząsteczki związków, których roztwory znajdują się w probówkach A i C, nie są
chiralne.
Każdy roztwór podzielono na dwie próbki o tej samej objętości i przeprowadzono dwa
doświadczenia umożliwiające identyfikację badanych substancji.
Doświadczenie pierwsze
W roztworach z probówek A, B i C zanurzono uniwersalny papierek wskaźnikowy. Okazało się, że tylko w roztworach z probówek A i B uniwersalny papierek wskaźnikowy zmienił barwę z żółtej na czerwoną.
Do roztworów (o tej samej objętości) z probówek A, B i C wprowadzano stopniowo roztwór
wodorotlenku sodu o stężeniu molowym 0,1 mol · dm−3 z dodatkiem alkoholowego roztworu
fenoloftaleiny. Okazało się, że roztwór w probówce B przereagował całkowicie z dwukrotnie
większą objętością roztworu wodorotlenku sodu niż roztwór w probówce A i roztwór
w probówce C.
Doświadczenie drugie
Do roztworów (o tej samej objętości) z probówek A, B i C wprowadzono kwas solny
z dodatkiem oranżu metylowego. Zmianę barwy z czerwonej na żółtą zaobserwowano tylko po
wprowadzeniu kwasu solnego do roztworu z probówki C.
Zadanie 34.1 (1p)
Napisz numery związków, których roztwory znajdowały się w probówkach A, B i C.
| Numer związku | |
| probówka A | |
| probówka B | |
| probówka C |
Zadanie 34.2 (2p)
Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji, jakiej ulega związek znajdujący się
w probówce B podczas doświadczenia pierwszego, oraz równanie reakcji, jakiej ulega
związek znajdujący się w probówce C podczas doświadczenia drugiego. Zastosuj wzory
półstrukturalne (grupowe) związków organicznych przedstawione w informacji wstępnej.
Probówka B:
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Probówka C:
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 35 (1p)
| 1. | W roztworze o pH ˂ 5 związek I występuje głównie w formie kationu | P | F |
| 2. | Liczba wszystkich możliwych produktów kondensacji jednej cząsteczki związku III i jednej cząsteczki związku IV wynosi 2. | P | F |
| 3. | Związek III to aminokwas białkowy. | P | F |
Zadanie 36 (1p)
Do probówki zawierającej roztwór białka jaja kurzego wprowadzono stężony kwas azotowy(V), a następnie dodano wody destylowanej.
Sformułuj wnioski wynikające z przeprowadzonego doświadczenia. Wybierz i zaznacz
poprawne zakończenie zdania.
Białko uległo denaturacji, a żółte zabarwienie to rezultat
A. zniszczenia struktury pierwszorzędowej cząsteczek białka.
B. zniszczenia elementów struktury trzeciorzędowej cząsteczek białka.
C. nitrowania pierścieni aromatycznych, obecnych w łańcuchach bocznych reszt
aminokwasowych.
D. utleniania grup aminowych, obecnych w bocznych łańcuchach reszt aminokwasowych.
Zadanie 37
W trzech probówkach (I–III) znajdowały się następujące substancje stałe: fruktoza, sacharoza i skrobia. W celu ich identyfikacji przeprowadzono trzy serie doświadczeń. W pierwszej serii doświadczeń do wszystkich probówek dodano wodę o temperaturze 20 °C i wymieszano zawartość każdego naczynia. W dwóch probówkach zaobserwowano rozpuszczenie substancji stałych i powstanie roztworów, natomiast w probówce III powstała zawiesina. W drugiej serii doświadczeń do probówek I i II dodano zalkalizowany świeżo strącony wodorotlenek miedzi(II) i wymieszano ich zawartość. W obu probówkach powstały roztwory o szafirowym zabarwieniu. W trzeciej serii doświadczeń, po ogrzaniu szafirowych roztworów otrzymanych w serii drugiej, tylko w probówce I pojawił się ceglasty osad.
Zadanie 37.1 (1p)
Napisz nazwy związków, które zidentyfikowano podczas przeprowadzonych trzech serii
doświadczeń.
Probówka I: …………………………………………………………………………………………………………………
Probówka II: ………………………………………………………………………………………………………………..
Probówka III: ……………………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 37.2 (1p)
Napisz, jaki element budowy cząsteczek związków znajdujących się w probówkach I i II zadecydował o powstaniu szafirowego zabarwienia roztworów w drugiej serii doświadczeń.
Zadanie 37.3 (1p)
Wyjaśnij, dlaczego w trzeciej serii doświadczeń ceglasty osad nie powstał w wyniku ogrzania roztworu znajdującego się w probówce II.
Zadanie 38 (2p)
Poniżej przedstawiono wzory sumaryczne cukrów i ich pochodnych.
| I. | II. | III. | IV. |
| C5H10O5 | C6H12O6 | C12H22O11 | C6H12O7 |
Uzupełnij poniższe zdania. Wpisz numery, którymi oznaczono wzory odpowiednich związków.
- W wyniku reakcji związku …………… z amoniakalnym roztworem zawierającym jony
srebra powstają aniony związku …………… . Wodorotlenek miedzi(II) utworzy roztwór
o szafirowym zabarwieniu po dodaniu do związków …………………………………… . - Cukrami prostymi są związki ……………………………… . Wiązanie O-glikozydowe występuje
w cząsteczce związku ……………. .
Zadanie 39 (1p)
Przygotowano wodny roztwór sacharozy, który zakwaszono kwasem siarkowym(VI) i przeprowadzono reakcję hydrolizy sacharozy w temperaturze 298 K. Ta reakcja przebiega zgodnie ze schematem:
W czasie doświadczenia mierzono stężenie sacharozy w mieszaninie reakcyjnej i wyniki tych
pomiarów przedstawiono na poniższym wykresie.
Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa,
albo F – jeśli jest fałszywa.
| 1. | Szybkość hydrolizy sacharozy była największa w momencie rozpoczęcia reakcji. | P | F |
| 2. | W momencie, w którym stężenie sacharozy wyniosło 0,15 mol ⋅ dm−3 , stężenie glukozy było równe 0,75 mol ⋅ dm−3 | P | F |
| 3. | W opisanej reakcji hydrolizy kwas siarkowy(VI) pełni funkcję katalizatora. | P | F |